A crise sanitaria provocada pola COVID-19 cambiou por completo o escenario da economía mundial, que se enfronta a unha crise sen precedentes. A disrupción das cadeas de valor internacionais, as restricións á oferta de certas actividades e a caída da demanda polas necesarias medidas de distanciamento físico e restrición de mobilidade levaron a unha recesión sen precedentes en boa parte do mundo.

En paralelo coa expansión da pandemia, a actividade económica ha ido pasando por diferentes fases nas distintas zonas xeográficas e países, cun epicentro que se desprazou desde Asia cara ao continente americano tras golpear intensamente os países europeos na primavera de 2020.

Como consecuencia das medidas de contención da pandemia, a economía europea entrou nunha profunda recesión na primeira metade deste ano, a maior desde a Segunda Guerra Mundial. Segundo estimacións da Comisión Europea, a economía da zona euro operou entre un 25% e un 30% por baixo da súa capacidade durante o período de confinamento máis estrito. Espérase que o PIB da zona euro contráiase o 8,7% en 2020, antes de recuperarse a unha taxa de crecemento anual do 6,1% o próximo ano.

No caso de España, o impacto económico e social foi particularmente intenso desde mediados de marzo, debido ás medidas de contención adoptadas e ao importante peso dos sectores máis directamente afectados. En liña co resto de Europa, as previsións apuntan a unha evolución en forma de V asimétrica: tras a caída do PIB do 5,2% no primeiro trimestre e do 17,8% no segundo, prevese unha progresiva recuperación ata finais de ano que permita recuperar a senda de crecemento en 2021.

Todas as previsións están marcadas pola incerteza. O impacto da crise da COVID-19 virá determinado esencialmente pola duración e o impacto estrutural das medidas de resposta sanitaria en todo o mundo, pola intensidade da reactivación da actividade e o emprego a nivel internacional no segundo semestre de 2020 e polo crecemento real e potencial que se alcance a partir de 2021.

O impacto negativo da emerxencia sanitaria agravará algúns dos importantes desequilibrios que lastran a economía española desde hai décadas: alto desemprego de carácter estrutural, con especial incidencia sobre os mozos; unha marcada precariedade laboral, que profunda nas fortes e crecentes desigualdades sociais; un nivel alto de débeda unido a un problema estrutural de déficit público; un baixo nivel de investimento en innovación e formación continua, unha baixa produtividade dos factores produtivos, unha escasa atención para os efectos ambiental da actividade económica; un sector industrial e de servizos pouco adaptado ás novas tecnoloxías e con limitada integración dos riscos e oportunidades da descarbonización nas súas estratexias empresariais; un ecosistema de empresas de moi pequeno tamaño con dificultade para crecer e aproveitar todas as vantaxes da integración europea e grandes brechas de desigualdade interterritoriais.

A magnitude do desafío esixiu unha resposta común a escala europea. A curto prazo, proporcionando coa política monetaria e fiscal un marco de financiamento adecuado para as respostas nacionais, protexendo o bo funcionamento do mercado común para que todas as empresas poidan operar nas mesmas condicións, e desenvolvendo protocolos comúns de seguridade e saúde. A medio prazo, pondo en marcha un ambicioso Fondo de Recuperación e Resiliencia, á altura do que precisa o proceso de reconstrución das economías no mundo post-COVID, a partir de 2021.

O Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia elaborado polo Goberno estrutúrase ao redor de CATRO EIXOS TRANSVERSAIS que vertebrarán a transformación do conxunto da economía e que o Goberno situou desde o principio no centro da súa estratexia de política económica: a transición ecolóxica, a transformación dixital, a igualdade de xénero e a cohesión social e territorial.

A industria é o principal sector vertebrador da economía e xerador de cohesión social e territorial. Un sector industrial desenvolvido dinamiza a actividade económica, achega emprego de maior calidade e mitiga o impacto das recesións. É por iso, que o principal desafío é a necesidade de incrementar o peso da industria na economía nacional, para achegalo ao da media da UE e as economías máis competitivas da nosa contorna, para aproveitar todas as externalidades positivas que a industria ten sobre a economía dun país. Actuar sobre estas variables tería un efecto positivo relevante e estrutural sobre a economía española e a súa resiliencia como demostran os seguintes datos:

• Segundo datos INE de 2019, a industria manufacturera (excluído o sector enerxético) supón un 12,3% do Valor Engadido Bruto, mentres que ocupa a un 10,4% do emprego total do país, o que implica unha maior produtividade que outros sectores. Ademais, a remuneración supón un 12,7%, o que implica tamén salarios máis altos que noutros sectores. Este emprego é máis estable e de maior cualificación que o doutros sectores da economía.
• Contribúe moi positivamente sobre a balanza de pagos española, xa que supón a gran maioría dos bens e servizos que exporta a economía española. Segundo análises sectoriais realizados pola Secretaría de Estado de Comercio do Ministerio de Industria, Comercio e Turismo, en 2019 máis do 83% da exportación é directamente atribuíble ao sector industrial, destacando bens de equipo (20,4%), sector automóbil (15,2%), produtos químicos (14,5%), alimentación, bebidas e tabaco (10,2%) e semimanufacturas non químicas (10,2%).
• É o sector produtivo máis innovador: así, segundo datos do INE de 2016, o 41% das empresas innovadoras do país corresponden á industria manufacturera cun gasto en innovación do 48%.

Para iso, é necesaria unha actuación pública que impulse a produtividade da industria e prepárea para os retos da dixitalización, a transición ecolóxica e eficiencia enerxética.

No entanto, o actual escenario económico non favorece que a pequena e mediana empresa e a microempresa dispoñan do acceso ao financiamento que necesitan para desenvolverse e crecer, para incrementar a súa produtividade, facerse máis sustentables, eficientes e innovadoras para competir nos mercados internacionais. Resulta necesario, por tanto, dentro do ámbito da Secretaría Xeral de Industria e PEME, aprobar unhas bases reguladoras para o financiamento de actuacións industriais realizadas polo sector manufacturero que permitan a necesaria adaptación e crecemento das empresas nunha contorna de transformación cara a unha industria máis innovadora, eficiente e sustentable.

É urxente apoiar a modernización do tecido industrial, impulsando a súa internacionalización, a renovación do capital tecnolóxico, a súa adaptación á transición ecolóxica, e a súa dixitalización.

A norma pretende estimular a competitividade da súa industria, superando as inercias do pasado, modernizando o seu tecido produtivo, reforzando a súa capacidade de xerar emprego de calidade, fomentando a súa eficiencia enerxética e apostando pola transición cara a unha economía circular que favoreza o cambio de hábitos e un comportamento consciente dos consumidores.

Leste programa liña ten como obxectivo os plans de innovación e sustentabilidade en ámbitos craves na transición industrial como son:

• a eficiencia enerxética descarbonización, e novas fontes de enerxía sustentable;
• a economía circular e o eco-innovación, mellora das cadeas de valor;
• materiais e produtos avanzados;
• mellora dos procesos de calidade e seguridade industrial.

A norma regulará a concesión de préstamos e subvencións a plans de innovación e sustentabilidade desenvolvidos por empresas industriais.

O pasado 21 de xullo alcanzouse un histórico acordo no Consello Europeo para mobilizar en resposta a esta situación excepcional 750.000 millóns de euros, financiados mediante a emisión de débeda comunitaria, que xunto aos 1,074 billóns do Marco Financeiro Plurianual 2021-2027 permitirá abordar un volume sen precedentes de investimentos nos próximos anos.

A mobilización dun volume tan importante de recursos abre unha oportunidade extraordinaria para o noso país, comparable aos procesos de transformación económica producidos por mor da incorporación ás Comunidades Europeas nos anos 80 ou a creación do Fondo de Cohesión europeo en metade dos 90. Permitirá non só a superación da crise e a recuperación do emprego, senón que facilitará a modernización da nosa economía, para que esa recuperación sexa verde, dixital, inclusiva e social. Poranse en marcha transformacións e reformas estruturais dirixidas á transición cara a unha economía e sociedade climáticamente neutras, sustentables, circulares, respectuosas cos límites impostos polo medio natural e eficientes no uso de recursos.

É necesario actualizar os marcos de apoio actuais por outros que permitan unha xestión adecuada dos Fondos de Recuperación e que articulen as políticas definidas no Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia.

O obxectivo fundamental desta norma é regular o apoio ás empresas industriais que permita a transición cara a uns procesos de produción e organizativos máis eficientes, sustentables e innovadores e que contribúan a reforzar a súa competitividade e favorecer o desenvolvemento da industria.

A presente consulta ten como obxectivo solicitar, directamente ou a través das súas organizacións representativas, a opinión das persoas e entidades potencialmente afectadas pola norma proxectada.

Nun contexto de crise global derivada da pandemia da COVID-19, é necesario o estímulo do investimento industrial desde todos os ámbitos, neste caso desde o sector público, para poder canalizar os Fondos Europeos co maior rigor, transparencia e accesibilidade a todas as empresas do territorio nacional.

A combinación de financiamento de subvencións a fondo perdido xusto con préstamos con interese cero considérase un instrumento óptimo para apoiar ás empresas nos seus procesos de modernización e sustentabilidade.

Sólo serán consideradas las respuestas en las que el remitente esté identificado.

Con carácter general, las contribuciones recibidas se considerarán susceptibles de difusión pública. Las partes de la información remitida que, a juicio del interesado deban ser tratadas con carácter confidencial y en consecuencia no proceda su libre difusión, deberán ser específicamente señaladas en el propio texto de la contribución, no considerándose a estos efectos los mensajes genéricos de confidencialidad de la información.

Texto de la consulta pública previa [PDF] [76,22 KB]